Culturele schaamte: een wond die we mogen helen in winti
|
|
Time to read 6 min
In een land als Suriname (maar ook Nederland), waar verschillende culturen samenkomen, is spiritualiteit alom aanwezig. Je ziet het in het hindoeΓ―sme met zijn kleurrijke rituelen, in de katholieke processies, of in de Islam met vaste gebedsmomenten en feestdagen. Veel van deze tradities worden openlijk gevierd, met trots, gemeenschap, zichtbaarheid en samenhorigheid.
Maar wanneer het aankomt op de Afro-Surinaamse spiritualiteit, met name het Winti-geloof (cultuur), lijkt er een ander verhaal te spelen. Onze rituelen worden vaak nog steeds dicht bij onszelf gehouden. In stilte. Achter gesloten deuren. Met de angst om veroordeeld of verkeerd begrepen te worden.
En dat is precies wat culturele schaamte is.
Wat zijn rituelen eigenlijk?
Een ritueel hoeft niet groots of mysterieus te zijn. Het kan iets eenvoudigs zijn als het pakken van een kalebas, een gebed fluisteren, water offeren of jezelf wassen met kruidenwater met een heerlijk geurtje (florida water, pompeia of de welbekende '7 Geesten').
Hier in is het belangrijk jezelf positief met woorden op te krikken. Je yeye, (o)kra (je ziel) en je bescherm engelen (bung winti's met kleine letter w). Het zijn daden die onze verbinding met de Schepper (God), de natuur, de aarde en onze voorouders versterken. Dit doen wij voor geluk, voorspoed en welzijn.
Wij die Winti in religie praktiseren, beginnen altijd in de naam van de Schepper. Keduaman/ Keduampon en/of Anana.
We eren de natuur, de elementen, en gebruiken wat Moeder Aarde ons geeft om spiritueel in balans te blijven. Dankzij de Schepper.
* Het is zeker geen licht werk of iets dat je zomaar doet.
* Een spiegel voor jezelf houden is soms het zwaarste en meest confronterende wat er is. Dit vraagt ook om zelfreflectie en zelfverzekerdheid.Β
Weet wat je doet of wat je moet/ kan doen voor je Spirituele balans.Β
foto van pinterest
Voor jou:
Winti en winti: religie en wezens
Er is veel verwarring, en dat is begrijpelijk. Winti (met een hoofdletter W) is de religie. De winti (met kleine letter) zijn de spirituele krachten of wezens die door de Schepper zijn gegeven om ons te begeleiden.
Voor velen blijft het een mysterie, omdat onze geschiedenis is afgebroken. We kunnen niet onbeperkt terug. De archieven zijn beperkt. De mondelinge overdracht is versnipperd.
Toch dragen we iets met ons mee. Van onze dyodyo β de eerste voorouder die uit Afrika werd verscheept.Β
Misschien uit West-Afrika, misschien uit Midden-Afrika. Deze voorouder had rituelen. Had kennis. Had trauma. En die rituelen, vaak geboren uit angst en overleving, kunnen verklaren waarom ons leven nu loopt zoals het loopt. Waarom je familiebanden zijn zoals ze zijn. Waarom bepaalde patronen zich blijven herhalen.
De heilige Kankantrie boom, die kap je niet zomaar! Bron: CTPP Suriname
Verder uitleg:
β Een Kankantrie-boom wordt in Surinaamse cultuur niet zomaar gekapt omdat hij wordt gezien als heilig en als verblijfplaats van geesten of voorouders
β Er rust een spiritueel taboe op de boom β wie hem zonder respect kapt, zou ongeluk of ziekte over zich afroepen. Daarom wordt er vaak eerst toestemming gevraagd via rituelen of gebeden.
βZe leerden ons te zwijgen over wat heilig was, zodat we ons gingen schamen voor wat ons kracht gaf.β
Leven met wat we weten
We kunnen niet allemaal onze stamboom terugleiden tot een specifieke stam of regio. Maar we hebben wΓ©l kennis meegekregen. Van moeder. Vader. Oma. Oom. Tanta. Misschien alleen een klein ritueel. Een lied. Een geur. Een gebruik bij geboorte of dood.
We mogen niet vergeten dat de Surinaamse spiritualiteit ook is gevormd door de vermenging van Afrikaanse volkeren Γ©n de oorspronkelijke bewoners van Suriname. En ja veel hiervan is verbasterd geraakt. Gebroken.
Tot diep in de jaren β70 was het praktiseren van Winti in Suriname verboden .
Generaties voorouders zijn gaan geloven dat hun geloof iets was om zich voor te schamen. Sterker nog dat het Demonisch was en dat de kalebas verstopt moest worden. Dat je niet mocht praten over geesten, reinigingen of krachten. Want het Christendom, met zijn zendelingen en missionarissen, drukte zijn stempel op de geest van een volk (wereldwijd).
Bron: Ignis web magazine
De Ankh staat voor leven:
De vraag van nu
Vandaag voelen we nog steeds de echoβs van die schaamte. In hoe we praten. In wat we wel en niet durven doen.
Durf jij een kalebas te vast te houden?
Geef jij jouw kinderen onze cultuur mee?
Of laat je ze liever βgewoonβ opgroeien β veilig, normaal, zonder βrareβ rituelen?
We begrijpen het. Maar we dagen je ook uit.
Om te onderzoeken. Te helen. Te herinneren.
Want culturele schaamte is geen eindstation.
Het is een wond.
En wonden kunnen genezen.
πΏ
Ai Waka β Draag je roots. Vertel je verhaal.Β
"Onze voorouders hebben gestreden om de ketting te verbreken, nu moeten wij elkaar helpen om te blijven staan."
T-shirts om te dragen met trots:
Veel gestelde vragen
Hoe moet ik bidden?
Je begint altijd eerst met respect voor de Schepper. In naam van Anana, Keduaman, Keduampon. Vervolgd door ala bung winti, (o)kra ((b)akra), bung dyodyo, kwetji Mama, kwetji Papa, deng bung konvo sa da kowru kondre.Β
A no'f wang bigi sma fasi, na'f wang ptjieng nengri fasi. Na so mi e begi fu vergeef mi (3x) fu ala sani sa me tak verkeerd, of doe verkeerd. Mi e begi pardon fu dati. Hierna bid je voor alle goede of hulp die je nodig hebt.Β
**Belangrijk is om te laten weten dat je respect hebt. Vraag om schone boodschappen in je dromen als dat nodig is. Bid voor je gezondheid, voor kracht en wijsheid. Vergeet ook niet om de levende wezens (mensen/ dieren) mee te nemen in je gebed. Zowel de goede als de slechte (zodat de slechte weer tot het goede pad kunnen komen). Het kan met een kalebas en wat koud water. Maar het mag natuurlijk ook zoals je het prettiger vind. Met open handen en gesloten ogen bijvoorbeeld.Β
Heeft iedereen winti?
Als je geboren bent in Afro Spirit. Dan kun je er vaak niet omheen. Je bent geboren met winti.Β
In sommige geloofsovertuigingen worden deze als 'Demonisch' weggezet. Echter zijn deze bescherm engelen een gift vanuit de Schepper. Om je te begeleiden en te beschermen.Β
Wij vereren ze niet wij eren ze. Daar zit een dunne lijn tussen. Je leest hierover meer in een volgende blog. Β
Hoe bescherm je je huis tegen het negatieve?
Je kunt je huis beschermen tegen negatieve invloeden. Of dit van de levende of entiteiten komt.Β
Dit doe je doormiddel van een Tapu boven je deuren. Het is handig dit boven twee deuren te zetten die een weg hebben naar binnen/ buiten. Ja, dus eigenlijk ook boven je balkon deur.Β
Er zijn verschillende soorten tapu's. De bekenden zijn:
- Prasara Sibi ( Wordt ook wel gebruikt door de Leba winti)
- Lemmetje (limoen ook wel poor mang)
- HoefijzerΒ
Je kunt bovenstaande drie elementen samen gebruiken. Dan staan ze sterker. Het is een hulpmiddel dus spreek ook waarmee je wilt dat deze je helpt. Doe dit wanneer je deze plaatst en/of verwijderd boven je deur.
Β Bevestig eerst drie grote (5 kop) spijkers dusdanig verspreid boven de deuren en druk de Prasara Sibi erbovenop zodat deze blijf zitten. In het midden zet je de hoefijzer, houdt er rekening mee dat de onderkant hiervan wijst naar buiten (want dit staat symbool voor het wegschoppen naar buiten, je wilt het niet naar binnen hebben toch?). Tot slot plaats je de limoen.Β
LET OP:Β Dit is een doe het zelf Tapu, maar schroom niet om dit door een professional te laten doen. Het beste is om bij een cultuur shop langs te gaan en je informatie daar te winnen. Ook daar kan je vragen of zij contact hebben met een professional.
Kan iedereen winti krijgen?
winti krijg je niet zomaar. We horen ook weleens vaker; De winti is niet van jou! Na a winti sa e tjaar yu. De winti die jouw begeleid.Β
Jij hebt ze dus niet, je hebt ze gekregen en ze begeleiden jou. Je kunt zo ook niet stelen zoals de meesten nog steeds denken. Bepaalde winti's zouden welvaart kunnen opleveren. Zoals de Vodu (Pa Winti) of hoofd winti van de familie. Wat dus gevaarlijk kan zijn in verband met kwaadaardige, geld lustige familieleden. Zij gaan dan naar een Wisi mang of vrouw om kwaad naar je te sturen. Onthoud ook goed dat een professional op Winti gebied die kwaad doet, geen goed kan doen!Β
Een dumang/ uma of bonumang/ uma die kwaad doet is geen van bovenstaande. Zij zijn simpelweg Wisimang/ uma. Blijf daar ver van uit de buurt.Β
Om nu antwoord te geven op de vraag.Β Nee.Β Niet iedereen die winti's heeft krijgt ook daadwerkelijk winti. Dit is bepaald door de natuur en kun je niet veranderen. En waarom dit zo is, je yeye je (o)kra moet toestemming geven voor de wezens om jeΒ gedeeltelijkΒ geestelijk over te nemen. Als deze geen toestemming geeft dan is dat zo, maar dat betekent niet dat ze er niet zijn!Β
Meer antwoorden op je vragen? Check dan de volgende blogs of stel ze via onze e-mail. Bondru@AiWAKA.nl